Nguyên nhân và giải pháp chống nồm cho nhà ở

"Nồm" là hiện tượng hơi nước trong không khí bị ngưng tụ thành nước trên bề mặt nền nhà hoặc đồ vật. Hiện tượng này chỉ gặp ở các công trình ở miền Bắc nước ta trong thời gian vào khoảng tháng 2 âm lịch hàng năm. Nước đọng thành dòng trên mặt nền. Cũng có thể đọng nước trên mặt đá ốp tường, gạch men sứ, thậm chí trên cả mặt bàn, mặt thành tủ gỗ.

1. Nguyên nhân gây nồm

Nguyên nhân gây ra nồm cần có 2 điều kiện sau đây:

- Độ ẩm không khí cao, thường trên 90% hoặc bão hoà.

- Nhiệt độ bề mặt nền thấp dưới nhiệt độ đọng sương.

Một khi nhiệt độ bề mặt nền xuống dưới nhiệt độ đọng sương thì hơi nước trong không khí sẽ ngưng đọng trên mặt nền. Trong những ngày có nồm, thường mặt nền thấm lạnh trong đêm. Đến ban ngày, trời trở nên ấm hơn nhưng mặt nền thì vẫn rất lạnh, tạo điều kiện cho hơi nước trong không khí nhanh chóng ngưng đọng trên mặt nền nhà. Nếu vật liệu lát nền là loại hút nước(như gạch xây nước sét, gạch lá nem) thì ta sẽ không thấy nước đọng trên bề mặt nền, chỉ thấy nền nhà ẩm hơn. Ngược lại là nền lát đá, gạch gốm tráng men, gạch hoa xi măng, là những loại ít hút nước, ta thấy rõ nước ngưng tụ thành dòng trên mặt nền. Nhiều khi còn thấy ngưng tụ trên mặt bàn gỗ được đánh bóng, hay trên mặt tường ốp gạch men sứ. Điều này thường xảy ra vào ngày có khí bão hoà hơi nước. Khi đó nhiệt độ không khí cũng chính là nhiệt độ đọng sương.

2. Biện pháp hạn chế nồm

- Giải pháp đơn giản sau đây cũng có khả năng hạn chế có hiệu quả nồm trên mặt nền:

Trên nền đất trải một lớp nilon áo mưa để ngăn nước hoặc hơi ẩm từ dưới đất. Sau đó lát một lớp gạch xây đất sét nung (loại gạch C) bằng vữa tam hợp xi măng+vôi +cát. Xong lát tiếp gạch trang trí lên trên. Giải pháp này cũng hạn chế đựơc khoảng 70% nồm.

- Giải pháp đơn giản nhất là lát gạch trang trí bằng gạch lá nem 30x30cm. Gạch này vừa có tính cách nhiệt với nền đất, vừa hút nước nên không có nước ngưng tụ trên mặt nền vào những ngày nồm. Khi đó không cần phải giải pháp cấu tạo đặc biệt để hạn chế nồm cho nền. Nếu dưới lớp lát là một lớp lót nền bằng gạch đất sét nung non thì rất tốt.

Để hạn chế nồm thì cần phải loại trừ được 1 trong 2 điều kiện trên. Có thể thực hiện các giải pháp sau đây:

- Giảm độ ẩm không khí: Điều này chỉ có thể thực hiện bằng cách đóng kín cửa và đặt máy hút ẩm hoặc máy điều hoà chạy liên tục trong phòng. Như vậy sẽ gây tốn kém cho chi phí điện năng.

- Giữ cho nhiệt độ mặt nền ngang với nhiệt độ không khí: Bản chất của giải pháp này là cách nhiệt nền nhà bằng vật liệu cách nhiệt, sao cho nhiệt độ thấp dưới đất trong đêm không lên tới mặt nền, do đó nhiệt độ mặt nền thường cao hơn nhiệt độ đọng sương. Vào những ngày có độ ẩm bão hoà thì nhiệt độ nền và nhiệt độ không khí là tương đương nhiệt độ đọng sương. Khi đó lượng nước ngưng tụ trên mặt nền cũng sẽ không nhiều.

Vật liệu cách nhiệt có thể là vật liệu rời như xỉ hạt, sỏi keramzit, vật liệu có thể là bê tông nhẹ, tấm xốp ploytrene v v…. Độ dày cách nhiệt cần thiết của vật liệu có thể theo tra bảng. Yêu cầu của giải pháp là giữ độ ẩm của vật liệu cách nhiệt dưới nền luôn không quá 12%. Muốn vậy phải cách ẩm và cách nước hoàn toàn với nền đất. Cụ thể như sau;

+ Trên lớp bê tông lót nền ta láng một lớp vữa xi măng cát mác 80 đánh màu kỹ. Chú ý láng vén cả lên chân tường xung quanh. Lớp láng này sẽ giữ cho độ ẩm cao của nền đất không làm ảnh hưởng đến độ ẩm của vật liệu cách nhiệt. Trên lớp vật liệu vữa láng đổ một lớp vật liệu cách nhiệt có chiều dày 15-25cm, tùy từng loại vật liệu cụ thể, đầm chặt. Trên lớp vật liệu cách nhiệt phủ kín bằng một lớp nilon áo mưa rồi rồi lát gạch trang trí. Lớp vải nilon có tác dụng ngăn cho vữa lát không làm ẩm vật liệu cách nhiệt.

Thực tế ứng dụng vào công trình cho thấy giải pháp cách nhiệt nền nêu trên có thể giảm được nồm khoảng 80%. Không thể có giải pháp loại trừ nồm 100%, vì vào những ngày không khí bão hoà hơi nước thì hiện tượng ngưng đọng trên bề mặt nền hay đồ vật vẫn luôn xảy ra. Do đó giải trên được gọi là giải pháp hạn chế nồm, chứ không gọi là giải pháp chống nồm.

Chú ý: Đối với những nền nhà đang bị nồm thì cách hạn chế nồm đơn giản là đóng kín các cửa trong những ngày nồm để hạn chế hơi ẩm vào trong phòng.

Bổ sung thêm là hiện tại BXD có ra TCVN 9359-2012 Nền nhà chống nồm - Thiết kế và thi công.
Có bác nào trên diễn đàn đã có kinh nghiệm thực tế thì chia sẻ cho e bít với ạ.

Tôi nhớ đã đọc đâu đó bài viết của 1 người đã từng lặn lội tìm đến nơi mà các ngôi nhà Pháp đang cải tạo hoặc phá dỡ để tìm bí quyết chống nồm của họ. Nay gặp bài này tôi đã tìm đọc lại, xin trích dẫn như sau:
Link: http://www.tienphong.vn/cong-ngh ... chong-nom-80171.tpo

Chi tiết bí quyết người Pháp xây nhà chống nồm

TPO - Sau khi TPO đăng bài "Cách người Pháp xây biệt thự chống nồm ở Hà Nội", rất nhiều bạn đọc muốn được biết cụ thể về loại xỉ than, nơi cung cấp và quy trình cụ thể làm nền chống nồm, từ kinh nghiệm thực tế của mình PGS.TS Nguyễn Ngọc Châu cho biết :


Một biệt thự cổ tại Hà Nội. Ảnh : Hồng Vĩnh
Về xỉ than: là loại xỉ cục, kích thước 1-2 cm được đặt mua từ các cửa hàng, đại lý cung cấp vật liệu ở Hà Nội (giá khoảng 180-200.000 đ/xe/1,5m3). Được biệt loại xỉ này hiện cũng do các cơ sở dệt nhuộm, tơ tằm ở ngoại thành Hà Nội bán. Loại xỉ này trước đây thậm chí phải mất tiền thuê chở đi đổ nhưng nay nhiều người có nhu cầu mua, chủ yếu để chống nóng trần nhà nên bán khá chạy.
Còn quy trình xử lý cụ thể như sau: Đào sâu nền nhà 50-75cm (tùy khả năng đầu tư), san bằng nền đất, đổ cát vàng dày 35-45cm, san bằng,  sau đó đổ xỉ than 25-30 cm san bằng đều.

Dùng dầm diện dầm đều nền, bổ sung thêm cát vàng vào lớp xỉ than này và tưới đều nước vào nền cho thật sũng ta sẽ tạo được lớp nền phân 2 lớp cát vàng ở dưới, xỉ than ở trên chắc chắn.

Trước khi lát gạch nền trộn đều xi măng cát vàng khô (tỷ lệ như vữa xây) và trải đều 1 lớp cát vàng xi măng (dày khoảng 2 cm) lên nền xỉ than sau đó tráng một lớp vữa xi măng cát ướt (tỷ lệ xi măng: cát đen đã rửa sạch là 2:1) và chỉ việc dán gạch lát nền trên cùng (tôi dụng gạch lát Mỹ Đức 40cm x 40cm).

Về tường nhà tôi vẫn để nguyên tường xây từ thời Pháp dày 35 cm (cả vữa trát là 40cm), chỉ đập vữa trát cũ trát lại bằng vữa xi măng cát đen, kể cả một một số tường xây mới nhưng cũng không thấy tường bị nồm chảy nước như nhà khác. Thậm chí tường cũng được sơn phủ chống thấm trước trước khi lăn sơn SPEC.

Qua một số ý kiến tôi được biết Bộ Xây dựng cũng đã ban hành quy chuẩn xây nền nhà chống nồm (TCXD 230-1998- Nền nhà chống nồm), ban hành ngày 20 tháng 5 năm 2003).

Rất tiếc không hiểu sao rất ít người biết và vận dụng theo quy chuẩn này. Đây là quy chuẩn được được nghiên cứu và trình bày khá chi tiết từ cơ sở khoa học đến các nguyên tắc vận dụng trong thiết kế và thi công nhà chống nồm.

Tuy nhiên, có lẽ quy chuẩn này được trình bày tương đối dài (với 85 trang, bao gồm phụ lục bản vẽ kèm theo), lại không được công bố trên các phương tiên thông tin đại chúng nên ít người biết để vận dụng.

So với Quy chuẩn chống nồm trên thì kinh nghiệm tôi mô tả về người Pháp xây nhà chống nồm chỉ là một giải pháp đơn giản, dễ áp dụng cho mọi gia đình xây dựng nhà ở nhưng không có khả năng đầu tư cao.  

Nhằm đáp ứng sự quan tâm của nhiều bạn đọc, tôi xin được trích dẫn những nội dung chính của quy chuẩn này như sau:

Các nguyên tắc chống ngưng đọng nước trên bề mặt nền nhà, thiết bị :

a/ Hạ thấp nhiệt độ không khí trong nhà (tương đương với việc hạ thấp nhiệt độ điểm sương (ts) xuống thấp hơn nhiệt độ bề mặt kết cấu).

b/ Giảm độ ẩm không khí trong nhà;

c/ Nâng nhiệt độ bề mặt kết cấu cao hơn nhiệt độ điểm sương.

Chú thích: Có thể dùng một trong ba giải pháp hoặc phối hợp cả ba giải pháp trên.

Nguyên tắc thiết kế sàn chống ngưng đọng nước (chống nồm) :

a/ Phương pháp tính toán thiết kế theo TCXD 230-1998- nền nhà chống nồm- Tiêu chuẩn thiết kế và thi công.

b/ Một số chỉ tiêu thiết kế nền nhà chống nồm :

+ Chọn cấu tạo sàn với lớp bề mặt có quán tính nhiệt (D), hệ số ổn định nhiệt (γ) và hệ số dẫn nhiệt tương đương nhỏ nhất nhằm làm nhiệt độ bề mặt thay đổi nhanh theo nhiệt độ môi trường.

+ Các loại vật liệu phù hợp cho nền nhà chống nồm là các vật liệu ốp lát mỏng như: gạch men sứ, gỗ hoặc tấm lát bằng nhựa composit, vật liệu cách nhiệt nhẹ như polystirol, polyurethane, gốm bọt.

Các giải pháp cấu tạo nền nhà chống nồm thích hợp :

Cần lựa chọn giải pháp cấu tạo nền nhà thích hợp để mặt sàn ngăn cách ảnh hưởng của nhiệt độ, độ ẩm, quán tính nhiệt của khối đất nền. Cần dùng vật liệu có quán tính nhiệt lớn để hạn chế đọng nước trên mặt sàn nhà. Cần lựa chọn cấu tạo các lớp như sau :

Lớp 1 : Lớp cơ học cao - là lớp có yêu cầu thẩm mỹ, chống mài mòn, độ bền cơ học cao, quán tính nhiệt lớn - nên dùng vật liệu có độ dày càng nhỏ càng tốt.

Các vật liệu lát phù hợp là : gạch gốm nung có chiều dày ≤ 10mm; gạch men δ ≤ 7mm; vật liệu tấm nhựa composit  δ ≤ 5mm; gỗ packet hoặc ván sàn δ ≤ 15mm. Kết hợp trải các loại thảm len, thảm đay, thảm cói (cần sấy khô vào những thời điểm có độ ẩm cao); lót.

Lớp 2 : Lớp vữa lót liên kết có δ ≤ 10 - 20mm; lớp này càng mỏng càng tốt. Hiện nay nếu điều kiện cho phép, nên dùng keo liên kết để bỏ lớp vữa lót liên kết.

Lớp 3 : Là lớp cách nhiệt cơ bản, có quán tính nhiệt nhỏ; cần chọn vật liệu vừa chịu được tải trọng vừa có nhiệt trở lớn .

Lớp 4: Lớp chống thấm để bảo vệ lớp cách nhiệt khỏi ẩm do mao dẫn từ nền đất lên. Có thể dùng: giấy bitum, màng polyetilen, sơn bitum cao su có cốt vải thô hoặc vải màn.

Lớp 5: lớp bê tông chịu lực 9hoặc bê tông gạch vỡ)

Lớp 6: Đất nền đầm chặt (hoặc cát đen).

vtthanyeu gửi lúc 16/9/2014 19:56
Bổ sung thêm là hiện tại BXD có ra TCVN 9359-2012 Nền nhà chống nồm - Thiết kế và thi c ...

haizzzz! Nhà em cũng đang xây nhà, định làm theo phương pháp trong TCVN 9359:2012 để làm nên nhà nhưng khổ một nỗi vật liệu làm mấy lớp cấp phối hỏi mua mà không đâu bán. Như xỉ lò cao chẳng hạn. Có bác nào biết thì tư vấn giúp em với?????

ACCEN_sherven gửi lúc 10/3/2015 08:01
haizzzz! Nhà em cũng đang xây nhà, định làm theo phương pháp trong TCVN 9359:2012 để  ...

Cái xỉ lò cao a thử ra khu công nghiệp hỏi xem có nhà máy nào ko.

vtthanyeu gửi lúc 10/3/2015 11:31
Cái xỉ lò cao a thử ra khu công nghiệp hỏi xem có nhà máy nào ko.

Ngày trước các nhà máy luyện gang, thép phải mất tiền thuê bãi, thuê xe để đổ xỉ đi. Nhưng gần đây khi có nghiên cứu về tác dụng của xỉ lò cao thì họ lại bán rất chạy cho các nhà máy sản xuất xi măng và họ "kiêu" tới mức chỉ bán với số lượng lớn, còn với số lượng nhỏ như nhà dân thì: "làm ơn next"