HỎI VỀ ĐẤU THẦU: Thế nào là đơn giá bất thường, phương pháp tiến hành hiệu chỉnh

Em chưa tìm thấy văn bản nào hướng dẫn thế nào là đơn giá bất thường? Mong các anh/chị có kinh nghiệm tư vấn dùm. Tình huống của em như sau:

Khi đấu thầu có công việc lát gạch Ceramic 300x300 chẳng hạn, giả sử thông báo giá Liên Sở Tài chính -Xây dựng của tỉnh (hoặc là giá mặt bằng thị trường trong thời điểm đấu thầu là 300.000 đồng/m2). Tuy nhiên, trong phân tích chi tiết đơn giá dự thầu nhà thầu chỉ dự thầu với giá là 150.000 đồng/m2 (bằng 1/2 đơn giá thông báo của Liên Sở TC-XD)...Như vậy, trong trường hợp này có thể coii đơn giá nhà thầu là đơn giá bất thường không?

Nếu là đơn giá bất thường thì việc hiệu chỉnh sẽ được tiến hành như thế nào?  (Trình tự gọi nhà thầu đến làm rõ như thế nào, nếu hiệu chỉnh sẽ lấy đơn giá nào làm cơ sở hiệu chỉnh...)
Em xin cảm ơn

Trước khi mình thảo luận vào nội dung tình huống bạn nêu, trước hết bạn đọc bài sau trên báo đấu thầu của Bộ KHĐT:

---

    Đơn giá khác thường


    Hỏi:

Trong hồ sơ mời thầu (HSMT) có nêu công tác vận chuyển bê tông nhựa 17 km với khối lượng 1.700 tấn. Nhà thầu A và nhà thầu B có hồ sơ dự thầu (HSDT) được đánh giá là đạt yêu cầu về mặt kỹ thuật. HSDT của nhà thầu A nêu đơn giá cho công tác trên là 604.000 đồng/100 tấn. HSDT của nhà thầu B nêu đơn giá là 17.500.000 đồng/100 tấn... Khi đánh giá HSDT, bên mời thầu (BMT) dự kiến mời nhà thầu A đến làm rõ nhưng cũng có ý kiến cho rằng, nếu nhà thầu đã nêu trong HSDT tức là đã cam kết thì không cần hiệu chỉnh sai lệch (theo suy đoán nhà thầu A chỉ mới tính cự ly vận chuyển bê tông nhựa cho 1 km, không phải cho 17 km). Vậy khi làm rõ HSDT thì nhà thầu A nên giải thích như thế nào để chấp nhận được? Trường hợp nhà thầu A giải thích không rõ thì tiến hành hiệu chỉnh sai lệch như thế nào?

Trả lời:

Tình huống của Bạn xảy ra trong quá trình đánh giá các HSDT đã vượt qua đánh giá về mặt kỹ thuật (đối với gói mua sắm hàng hóa hoặc xây lắp). Trong quá trình đánh giá, BMT được quyền yêu cầu nhà thầu làm rõ HSDT (theo Điều 36 Luật Đấu thầu) nhưng phải bảo đảm không làm thay đổi nội dung cơ bản của HSDT và giá dự thầu. Việc tiến hành sửa lỗi và hiệu chỉnh sai lệch đối với các nhà thầu vượt qua đánh giá về mặt kỹ thuật được quy định tại Điều 30 Nghị định 85/2009/NĐ-CP và được nhắc lại trong Mẫu HSMT. Theo đó, đối với các đơn giá bất thường (trong HSDT) mà gây bất lợi cho chủ đầu tư thì việc xử lý tuân theo Khoản 5 Điều 70 Nghị định 85/2009/NĐ-CP. Nếu sự giải thích, làm rõ của nhà thầu (đối với đơn giá khác thường mà gây bất lợi cho chủ đầu tư) không đủ rõ, không có tính thuyết phục thì đây là sự sai lệch và được thực hiện hiệu chỉnh sai lệch theo quy định như đối với nội dung chào thừa hoặc thiếu của HSDT so với yêu cầu của HSMT.

Theo tình huống của Bạn nêu ra thì trong HSDT của nhà thầu có 1 nội dung chào không bình thường (gọi là đơn giá khác thường). Cụ thể, nhà thầu chào cho công việc vận chuyển 1.700 tấn bê tông nhựa với độ dài 17 km nêu trong HSMT thì:

- Nhà thầu A chào 604.000 đồng/100 tấn

- Nhà thầu B chào 17.500.000 đồng/100 tấn

Hai nhà thầu A và B đã nộp HSDT với Đơn dự thầu cam kết đáp ứng các yêu cầu của HSMT tức là các nhà thầu đã chịu trách nhiệm thực hiện vận chuyển 1.700 tấn bê tông nhựa với độ dài là 17 km.

Câu hỏi đặt ra là trong 2 nhà thầu trên thì nhà thầu nào có đơn giá khác thường gây bất lợi cho chủ đầu tư để xử lý theo khoản 5 Điều 70 Nghị định 85/2009/NĐ-CP. Trường hợp cũng có một số HSDT khác chào đơn giá khoảng 600.000 đồng/100 tấn (xấp xỉ đơn giá của nhà thầu A chào) thì nếu nhà thầu B đủ điều kiện trúng thầu với đơn giá 17.000.000 đồng/100 tấn sẽ gây thiệt hại cho chủ đầu tư, khi đó cần áp dụng xử lý theo khoản 5 Điều 70 Nghị định 85/2009/NĐ-CP như nêu trên.

Trường hợp ngược lại, đa phần HSDT chào đơn giá khoảng 17.000.000 đồng/100 tấn nhưng riêng nhà thầu A chào thấp hơn nhiều (604.000 đồng/100 tấn) và nhà thầu này đủ điều kiện để trúng thầu thì chủ đầu tư chỉ được lợi chứ không bất lợi. Do đó, không cần xử lý theo khoản 5 Điều 70 Nghị định 85/2009/NĐ-CP.

Nhưng nếu toàn bộ công việc của gói thầu chỉ là vận chuyển bê tông nhựa thì với đơn giá khác thường (thấy bất thường) của nhà thầu A có thể dẫn đến không đảm bảo tính khả thi, gây bất lợi cho chủ đầu tư thì BMT có thể yêu cầu nhà thầu giải thích, làm rõ về đơn giá bất thường này để tìm giải pháp khắc phục. Còn nếu nội dung vận chuyển bê tông nhựa chỉ chiếm một tỷ trọng nhỏ trong giá dự thầu thì việc trúng thầu của nhà thầu A không gây bất lợi cho chủ đầu tư nên không cần thiết mời nhà thầu giải thích làm rõ HSDT.

Đây có thể là sơ suất nhưng cũng có thể là lợi thế của nhà thầu, nhưng nhà thầu phải tự chịu trách nhiệm với HSDT đã nộp. Việc xử lý theo cách mời nhà thầu giải thích, làm rõ HSDT nhằm mục đích đảm bảo tính khả thi, tránh gây bất lợi cho chủ đầu tư nhưng đôi khi lại là tạo cơ hội cho nhà thầu điều chỉnh sai sót, tạo ra sự thiếu công bằng. Do vậy, tại khoản 5 Điều 70 Nghị định 85/2009/NĐ-CP mới quy định chỉ xử lý đối với trường hợp trong HSDT có đơn giá khác thường mà gây bất lợi cho chủ đầu tư (chứ không phải cho mọi trường hợp).

Để đưa ra lời giải cụ thể Bạn cần tự bổ sung thông tin để xử lý tình huống phù hợp, đảm bảo theo đúng quy định của pháp luật về đấu thầu.

TS. Nguyễn Việt Hùng  (là người thầy chuyên gia thân thiết của mình đấy)